దర్వాజ – హైదరాబాద్
2024 ఏడాదిలో ప్రపంచ మానసిక ఆరోగ్య దినోత్సవం థీమ్ పని చేసే ప్ర‌దేశాల్లో మానసిక ఒత్తిడి గురించి అవగాహన కల్పించడం. ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ పనిప్రాంతంలో మానసిక ఒత్తిడిని గురించి వివ‌రిస్తూ..’పని ఒత్తిడి’ అనేది ఒక కార్మికుడు వారి జ్ఞానం, సామర్థ్యానికి మించి వృత్తిపరమైన అవసరాలతో కలిగి ఉన్న అధిగమించలేని మానసిక ఒత్తిడిని సూచిస్తుందని తెలిపింది. అంటే మానసిక ఒత్తిడి అనేది సాధార‌ణ ఒత్తిడిని తట్టుకునే సామర్థ్యానికి మించిన ప‌నికి సంబంధించినదని కూడా సింపుల్ గా చెప్పవచ్చు. ఒత్తిడిని తట్టుకునే సహజ సామర్థ్యాలు మానవులకు ఉంటాయి. అవి వారు పెరిగిన పరిస్థితులు, జీవిత అనుభవాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి. ఇది వ్యక్తికి వ్యక్తికి భిన్నంగా ఉంటుందని వైద్య నిపుణులు చెబుతున్నారు.
పని ప్రదేశంల్లో పరిస్థితులు భిన్నంగా ఉంటాయి. వాస్తవానికి పనిలో సంపాదించే నైపుణ్యాలు పనిప్రాంతంలో ఒత్తిడిని కూడా తగ్గిస్తాయి. ఏదేమైనా చాలా ప్రాంతాలలో కొన్ని బాహ్య జోక్యాలు, పని స్వభావంలో అనిశ్చితి ఇవన్నీ ఒకరిని ఒత్తిడికి గురిచేస్తాయి. ఉదాహరణకు, పోలీసు వంటి దళాలలో పనిచేసేటప్పుడు, ఉద్యోగ సంబంధిత అనిశ్చితి, అదనపు ఒత్తిడిని కలిగి ఉండటం సహజం. బాహ్య పరస్పర చర్యల జోడింపుతో ఒత్తిడి పెరుగుతుంది. పనిలో ఒత్తిడి కారణంగా చాలా మంది క్రుంగిపోతుంటారు.
ఒత్తిడికి కారణాలు ఏమిటి?
ఒత్తిడి కారణాలను సాధారణంగా రెండు రకాలుగా చెబుతారు. ఒకటి బాహ్య కారకాలు, రెండు అంతర్గత కారకాలు.
ఒత్తిడి-బాహ్య కారకాలు
- పని వద్ద పేలవమైన పరిస్థితులు ప్రధాన బాహ్య కారకాలుగా ఉంటాయి.
- భద్రతకు ముప్పు ఉన్న ఉద్యోగాలు, చాలా కచ్చితత్వంతో చేయాల్సిన పనులు, చెడు వాతావరణం లో చేయాల్సిన పనులు మొదలైనవి ఇందులో ఉన్నాయి.
- సహోద్యోగులు, పై అధికారుల నుంచి ఒత్తిడులు కూడా ఉంటాయి.
- వైవాహిక జీవితంలోని ఒత్తిళ్లు పనిప్రాంతంలో ప్రతిబింబించినప్పుడు, అది అదనపు ఒత్తిడిగా మారుతుంది.
- సామాజిక ఒత్తిళ్లు.
- లైంగిక హింస. పనిప్రాంతంలో లైంగిక హింస మాటలు, చేతలు లేదా చూపుల రూపంలో ఉండే అవ‌కాశాలు కూడా ఉన్నాయి.
ఒత్తిడి-అంతర్గత కారకాలు
ఒక వ్యక్తిగా ఒత్తిళ్లను తట్టుకోవడంలో విఫ‌లం కావ‌డం లేదా వాటిని ఎదుర్కొనే విష‌యంలో అస‌ర్థ‌త. ఇది మానసిక అనారోగ్యాలు లేదా శారీరక పరిమితుల వల్ల మాత్రమే పెరుగుతుంది. భారతదేశంతో సహా 35 దేశాలలో 2016 లో నిర్వహించిన ఒక అధ్యయనంలో దాదాపు మూడింట రెండు వంతుల మంది కార్మికులు వారి పనిప్రాంతంలో వివిధ రకాల నిర్లక్ష్యం, ఒత్తిళ్లను ఎదుర్కొంటున్నారని కనుగొన్నారు. అందువల్ల ఈ వర్గంలో డిప్రెషన్ స్థాయి కూడా ఎక్కువగా ఉంటుంది. పనిప్రాంతం పట్ల ఇలాంటి వివక్షాపూరిత వైఖరి ధనిక దేశాల్లో ఉండటం గమనార్హం. వివక్ష వల్ల కలిగే మానసిక ఒత్తిళ్లను తరచుగా దాచడం చికిత్సతో సహాయం పొందడంలో జాప్యానికి దారితీస్తుంది.
ఒత్తిడి వల్ల కలిగే ప్రధాన సమస్యలు ఏమిటి?
పని సంబంధిత ఒత్తిడి ఆందోళన, డిప్రెషన్, నిద్రలేమి, ఏకాగ్రత లోపం, జ్ఞాపకశక్తి కోల్పోవడం, మధుమేహం, రక్తపోటు, గుండెపోటు, రోగనిరోధక శక్తి కోల్పోవడం వల్ల కలిగే వ్యాధులు, రుతుచక్రంలో మార్పులు వంటి అనేక శారీరక రుగ్మతలకు కారణమవుతుంది. ఉద్యోగుల నిర్వహణ సామర్థ్యం తగ్గడం, సెలవులు తీసుకోవడం ఉత్పత్తి-సేవపై ప్రభావం చూపుతుంది. భావోద్వేగ సమస్యల వల్ల సంబంధాల గందరగోళం సాధారణంగా మారుతాయి. తరచుగా మనం నివారణ చర్యలపై దృష్టి పెట్టకుండా తాత్కాలిక పరిష్కారాల కోసం చూస్తాము. ఈ విషయంలోనూ ఇదేమీ భిన్నం కాదు.
ఒత్తిడికి పరిష్కారం ఏమిటి?
ఒత్తిడిని దూరం చేసుకోవ‌డానికి అనేక మార్గాలు ఉన్నాయి. నివారణ చర్యలకు మనం అవలంబించాల్సినది బహుముఖ విధానం. క్లుప్తంగా చెప్పాలంటే మ‌నపై ఒత్తిగి పెరిగితే వాటిని తట్టుకునే మ‌నో ధైర్యాన్ని పెంచుకోవాలి. ఏ కారణంగా ఒత్తిడికి లోన‌వుతున్నామ‌నే విష‌యాన్ని గుర్తించాలి. అది రాకుండా మ‌న‌లో మనం మార్పులు చేసుకోవాలి. పనిప్రాంతంలో మనం చేపట్టాల్సిన, మార్చాల్సిన కొన్ని విషయాల ప్ర‌స్తావిస్తే.. అన్నిటికన్నా ముఖ్యమైన విషయం ఈ సమస్యపై అవగాహన కలిగి ఉండటం. సమస్యను గుర్తించిన చోటే పరిష్కారం దొరుకుతుంది.
1) పనిప్రాంతంలో మానసిక ఆరోగ్య మదింపు చాలా ముఖ్యమైనది. మానసిక సమస్యలు ఎదుర్కొంటున్న వారిని గుర్తించి వారికి పరిష్కారాలు, చికిత్స అందించడానికి అధిక ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. రిక్రూట్ మెంట్ సమయంలో మొదలుకొని ఏటా ఇలాంటి స్క్రీనింగ్ లు నిర్వహించాలి.
2) పాలసీ డాక్యుమెంట్ రూపొందించడం అవసరం. కార్మికులు, యజమానుల సమస్యలు వేర్వేరుగా ఉన్నప్పటికీ, యజమాని దార్శనికత, ఎదుగుదలకు అనువైన విధంగా పాలసీ డాక్యుమెంట్ రూపొందించాలి.
3) ఒకసారి పాలసీని రూపొందించిన తర్వాత దాన్ని అమలు చేసే మార్గాలను అన్వేషించడం తదుపరి దశ. ఇందులో ఫిర్యాదు సెల్స్ ఏర్పాటు, విధానాలు అనుసరిస్తున్నారో లేదో తెలుసుకోవడానికి నిఘా వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేయడం, సమస్యలను భయం లేకుండా, రహస్యంగా ప్రదర్శించే యంత్రాంగాన్ని ఏర్పాటు చేయడం వంటివి ఉన్నాయి.
4) చివరిది శిక్షణ. కార్మికులకు వారి హక్కులు, విధుల గురించి అవగాహన కల్పించడం వారి పని ఒత్తిడిని తగ్గించడంలో సహాయపడుతుందని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. ఇంకా, పరిమితులను ఎదుర్కోవటానికి శిక్షణ, ఒత్తిళ్లను ఎదుర్కోవటానికి మార్గాలు అన్నీ సాధన చేయవచ్చు. ఒకరి స్వేచ్ఛ ఇతరుల స్వేచ్ఛపై దాడి కాకూడదని, సమానత్వం అనేది సోదరభావంపై ఆధారపడి ఉంటుందని, సహోద్యోగుల వ్యవహారాలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకోవచ్చని గుర్తించినప్పుడు పని ప్రదేశాలు ఉద్యోగ అనుకూలమైనవిగా మారతాయి. పని ప్రదేశాలు కార్మికునికి, యజమానికి సమానంగా అవసరమని మనం గ్రహించాలి. ఇది సమిష్టి బాధ్యత అనే ఆలోచన నుండి ఉద్భవించింది.